ROTATOR MANŞET YIRTIKLARI:

Rotator manşet ( rotator kaf ) yırtıkları yetişkinler arasında oldukça sık bir ağrı ve sakatlık nedenidir.Omuz etrafındaki kaslarda kuvvetsizliğe neden olabilir.  Böyle bir durumda saç tarama, giyinme gibi birçok günlük aktiviteyi ağrılı bir hale getirebilir.

Omuz Anatomisi:

Omuz üç kemikten oluşur: Üst kol kemiği (humerus), kürek kemiği (skapula) ve köprücük kemiği (klavikula) Omuz eklemi top ve soket türü bir eklemdir. Üst kol kemiği nin ( humerus ) baş kısmı kürek kemiğindeki glenoid ismi verilen sığ yuvayla eklemleşir.

Rotator manşet, omuzun yuvasında kalmasına yardmcı olur. Rotator manşet, omuzun etrafında yer alan 4 adet kasın tendon kısımlarının birleşmesiyle oluşur. Bu kaslar supraspinatus, infraspinatus, teres minor ve subskapularistir. Kolu yukarı kaldırabilmeyi ve döndürmeyi sağlar.

Rotator manşet ( rotator kaf ) ve akromion ( kürek kemiğinin bir kısmı- apolet gibi olan yer) arasında bursa denilen bir sıvı dolu kesecik yastık görevi yapar. Bu bursa sayesinde omuz hareketleri sırasında rotator manşet rahatça kayabilir. Ancak bazen rotator manşet zedelendiğinde bursa da şişlik oluşur ve ağrılı hale gelir.

Rotator Manşet Yırtıkları

Rotator manşet ( rotator kaf ) yırtığı geliştiğinde tendon artık humerus başına tam olarak tutunamaz. Yırtıkların büyük çoğunluğu supraspinatus tendonunda görülmekle birlikte diğer tüm rotator manşet tendonlarında da yırtık olabilir. Birçok durumda yırtık aşınma ile başlar ve yavaş yavaş ilerler. Hasar ilerledikçe bazen ağır bir cisim kaldırma ya da kolu zorlama sırasında yırtık tam kat haline gelir.

Yırtıklar farklı şekillerde olabilir.

a- Parsiyel ( kısmi ) rotator manşet yırtığı:

Rotator manşet tendonlarında tam ayrılma yoktur devamlılık vardır ancak zedelenmiştir.

b- Tam kat rotator manşet yırtığı:

Tendonlarda komplet yırtık ve tam ayrılma vardır. Yumuşak doku iki parçaya ayrılmıştır. Genellikle humerus başına yapışma yerinde yırtıklar olur.

Rotator Manşet ( Rotator Kaf ) Yırtığı Neden Olur?

Rotator manşet yırtıklarının yaralanma ve dejenerasyon ( aşınma ) olmak üzere iki temel sebebi vardır.

a-Akut rotator manşet yırtığı:

Uzatılmış kol üzerine düşme ya da aşırı ağır bir yükü taşırken aniden aşağı doğru omuzun zorlanması sonucu oluşur.

b-Dejeneratif rotator manşet yırtığı:

Çoğu yırtıklar bu şekildedir. Tendondaki aşınmaya bağlı olarak zaman içinde yavaş yavaş gelişir. Yaşlanmayla bu dejenerasyon doğal olarak oluşur. Rotator manşet yırtıkları dominant aktif olan kolda daha sık görülür. Eğer bir taraf omuzda dejeneratif rotator manşet yırtığı olmuşsa diğer omuzda da ağrı olmasa bile yırtık gelişme riski yüksektir.

Çeşitli faktörler dejeneratif yani kronik tipte rotator manşet yırtıklarına sebep olur;

1-Tekrarlayan stres:

Sürekli tekrarlayan şekilde aynı omuz hareketlerini yapmak rotator manşet tendonları üzerine aşırı stres yüklenmesine neden olur. Tenis, kürek , halter, beyzbol gibi sporlar buna örnektir. Bunun dışında birçok iş kolunda sürekli tekrarlayan hareketleri yapmak ve hatta ev hanımlarında da tekrarlayan hareketler nedeniyle bu çeşit yırtıklar görülebilmektedir.

2-Kan akımı eksikliği:

yaşlanmayla birlikte rotator manşet tendonlarının kanlanması da azalır. Kan akımı azalınca vücudun doğal tamir mekanizmaları harekete geçip zedelenmeyi onarmakta yetersiz kalır. Sonuçta tendon yırtığı ilerleyerek tam kat halini alır.

3-Kemik çıkıntılar: 

Yaşlandıkça akromion (omuzdaki apolet gibi duran kemik) altında kemik çıkıntısı oluşur, kol yukarı kaldırıldığında rotator manşet tendonları bu kemik çıkıntıya sürter bu duruma omuz sıkışma sendromu ( omuz impingement ) adı verilir ve bu durum ilerledikçe yırtıkla sonuçlanır.

Rotator Manşet Yırtığı İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

-Tekrarlayan başüstü hareketler yapmak. Fırlatma sporları, tenis, beyzbol oynayanlar, boyacılar gibi

-Travma – düşme gibi

-Yaşlanmaya bağlı dejenerasyon. 40 yaş üzerinde sıktır

-Rotator maşetin bulunduğu aralıkta daralma.

-Rotator manşetin akromion altındaki yüzey tarafından zedelenmesi

Rotator Manşet Yırtığının Belirtileri Nelerdir?

-Ağrı:

Sürekli ve tekrarlayıcı niteliktedir. Başüstü hareketlerde daha fazladır.Önceleri sadece belli hareketlerde (ağırlık kaldırma, kolu yukarı kaldırma gibi) olan ağrı hastalık ilerledikçe istirahatte de olmaya başlar ve gece ağrıları olur. Hastalar o taraf kol üzerine yatamazlar.

-Güçsüzlük:

Özellikle kolu yukarı kaldırmaya çalışırken hissedilen kas güçsüzlüğü olur.

-Omuzdan ses gelmesi:

Omuz hareketleri esnasında tıkırtılar, klik sesleri duyulur.

-Hareket kısıtlılığı:

Omuz hareketleri giderek kısıtlanır.

Rotator Manşet Yırtığında Tanı Nasıl Konur?

Yukarıdaki bulgulardan herhangi biri mevcutsa zaman geçirmeden doktora başvurun. Şikayetleriniz, hastalığın gelişme öyküsü ve dikkatli bir muayene ile önemli ölçüde fikir sahibi olunabilir. Röntgen incelemesi kemik kaynaklı bulguların tesbitinde yararlıdır. Ancak rotator manşetin direkt izlenebildiği MR ve ultrasonografi gibi tetkikler genellikle kesin tanı ve tedavinin planlanması için gereklidir.

Rotator Manşet Yırtığında Tedavisi Nasıl Yapılır?

Eğer rotator manşet yırtığı var ve omuzunuzu kullanmaya devam ederseniz ağrınız şiddetlinir ve omuzunuzun daha fazla zarar görmesine neden olursunuz. Yırtığın daha fazla büyümesine neden olursunuz.

Kronik omuz ve kol ağrınızın olması doktora görünmeniz için yeterli bir sebeptir. Erken tanı ve tedavi şikayetlerinizin ağırlaşmadan ve omuzunuzdaki problemler daha ciddi hal almadan giderilmesi için önemlidir. Bu sayede normal yaşantınıza daha çabuk dönebilirsiniz.

Rotator manşet yırtığında tedavinin amacı ağrıyı geçirmek ve fonksiyonu yeniden kazandırmaktır. Rotator manşet yırtığı tedavisi için birçok alternatif vardır ve her hasta için en iyi seçenek farklıdır. Tedavinizi planlarken doktorunuz yaş, cins, aktivite düzeyi, genel sağlık durumu ve yırtığın şeklini dikkate alarak en uygun seçeneği uygulayacaktır.

CERRAHİ DIŞI TEDAVİ

Hastaların yarısına yakın kısmında ağrı cerrahi dışı yöntemlerle giderilebilmektedir ancak güç kaybı genellikle ameliyatsız düzelmez. Cerrahi dışı tedavi yöntemleri arasında şunları sayabiliriz;

1-İstirahat:

hekiminiz istirahat ve başüstü aktiviteleri kısıtlamanızı önerebilir. Bir kol askısı kullanmanız gerekebilir.

2-Aktivite Değişikliği:

omuz ağrısına neden olan aktivitelerden uzak durun

3- İlaçlar:

Antiinflamatuar ilaçlar ağrı ve şişliği azaltır.

4- Güçlendirme Egzersizleri Ve Fizik Tedavi:

özel egzersizler hareketi artırır ağrıyı azaltmaya yardımcı olur.

5- Subakromial Enjeksiyonu:

Kortizon veye tenoksikam etkili antiinflamatuar ajanlardır. Diğer cerrahi dışı yöntemlerle ağrı giderilemediğinde bir seçenek olabilirBütün bu yöntemler cerrahi tedaviye aslında tam bir alternatif değildir çünkü cerrahi olmayan yöntemlerle güçte bir gelişme olmaz, yırtık boyutu zamanla artabilir ve bir çok aktiviteyi sınırlamak gerekir.

CERRAHİ TEDAVİ

Cerrahi dışı yöntemlerle ağrının giderilemediği durumlarda doktorunuz size cerrahi alternatifleri sunacaktır. Sürekli ağrının devam etmesi cerrahi için esas endikasyondur. Ayrıca çok aktif ya da sporcu iseniz bu da cerrahi için bir endikasyondur.

cerrahi için diğer endikasyonlar şunlardır;

– 6 ile 12 aya varan bir süredir ağrının olması

– 3 cm den büyük bir yırtık olması

– omuzda ileri derecede güçsüzlük ve fonksiyon kaybı olması

– akut bir yırtık ise

Rotator manşet yırtıklarını onarmak için birkaç seçenek vardır, ortopedistiniz bunların içinden sizin için en uygununu seçecektir.

Rotator Manşet ( Rotator Kaf ) Yırtıklarında Cerrahi Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Rotator manşet yırtığı cerrahisinde genellikle uygulanan, tendonun kopmuş olduğu yere yani humerus başına dikilmesidir.

Tıptaki gelişmeler sayesinde cerrahi seçenekler sürekli daha az invaziv yani daha az kesi ile yapılan yöntemlerin kullanılması doğrultusunda gitmektedir. Örneğin eskiden rotator manşet yırtıkları için açık cerrahi yöntemler kullanılmaktayken daha sonra mini açık yöntemler kullanılmış ve şimdilerde artık tam artroskopik olarak tedavi uygulanmaktadır. Halen açık ve mini açık yöntemlerin birçok merkezde yapılıyor olmasının nedeni edinilen alışkanlıklar ve cerrahın bu konudaki tecrübesiyle ilgilidir. Rotator manşet tamiri genellikle günübirlik yani hastanede yatmayı gerektirmeyen bir işlem olarak yapılabilir.

Rotator manşet yırtığına ek olarak omuzunuzda kireçlenme, kemik çıkıntılar ya da başka yumuşak doku yırtıkları olabilir. Ameliyat sırasında bunların da değerlendirilip tedavisinin aynı seansta yapılması gerekir.

1-Mini açık tamir:

Artroskopi yardımı ile ve aynı zamanda yine omuz yan tarafından yapılan 3-5 santimetrelik bir kesiden yapılan tamirdir. Artroskopi ile eklem içi değerlendirilir genel omuz debridmanı artroskopik yapılır ancak tamir yine açık şekilde yapılır.

2- Tam artroskopik tamir:

Rotator manşet tamiri için omuz artoskopisi ile yapılan tamir güncel olan yöntemdir. Omuz artroskopisi en az invaziv olan, ek kesi gerektirmeyen, rehabilitasyon süresi kısa olan, enfeksiyon riski en az olan, iyileşme süresi en hızlı olan yöntemdir. Omuzda açılan küçük deliklerden girilerek omuz artroskopisi gerçekleştirilir. Eklem içi tam olarak değerlendirilir. Ek problemler varsa aynı seansta onların da tedavisine olanak tanır.