AYAK BİLEĞİ ANATOMİ

Ayak bileği eklemi üç kemiğin birleşmesi ile oluşur. Talus un üst kısmı, tibia (kaval) kemiğinin alt ucu ve fibula (bacağın ince kemiği) tarafından oluşturulan bir yuvanın içine oturur. Kıkırdak, eklemleri oluşturan kemiklerin uçlarını kaplayan pürüzsüz ve kaygan bir yapıya sahip bir dokudur. Kıkırdak yapı bozulduğunda eklemi oluşturan kemikler birbirine sürtünmeye başlayarak aşınır ve kemik uçlarında oluşan yüklenmeler ile kemiklerde hasara neden olur .

AYAK BİLEĞİ KİREÇLENMESİ NEDİR?

Ayak bileği kireçlenmesi ayak bileğindeki eklem kıkırdağının aşınması sonucu ayak bileğinde ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı ve yürürken aksamaya sebep olan bir rahatsızlıktır. Ayak bileği kireçlenmesi oldukça nadir görülmektedir.  Kireçlenmenin derecesine ve hastanın yaşına göre uygun tedavi ile başarılı şekilde tedavi edilmektedir

AYAK BİLEĞİ KİREÇLENMESİNİN SEBEPLERİ NELERDİR? 

Genellikle önceden geçirilen ayak bileği kırığı, çıkığı veya ayak bileği burkulmaları sonucu oluşmaktadır. Özellikle tedavi görmeyen ve başarısız tedavi yapılan hastalarda kireçlenme daha sık görülmektedir. Sonrasında eklem kıkırdağının hasar görmesi sonucu ayak bileğinde kireçlenmeye sebep olan hastalıklar sıralanabilir.

• Romatizmal eklem hastalıkları
• Ayak bileğinde oluşan kırık ve çıkıkların verdiği hasar
• Ayak bileğindeki eklem iltihabinin kıkırdağa verdiği hasar
• Talus kemiğindeki oluşan ‘’avasküler nekroz’’ olarak adlandırılan talus kemiğin çürümesi

AYAK BİLEĞİNDEKİ KİREÇLENMENİN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Ayak bileği kireçlenmesinin en sik görülen belirtileri;

• Ayak bileğinde ağrı
• Ayak bileğinde hareket kısıtlılığı ve sertlik.
• Ayak bileğinde şişlik
• Ayak bileğinde ısı artışı ve kızarıklık
• Topallama ve aksayarak yürüme
• Yürüme ve spor aktiviteleri sonrası ağrıda artma
• İleri düzeydeki kireçlenme sonrası kemik uçlarında oluşan hasar sonucu meydana gelen şekil bozukluğu

AYAK BİLEĞİ KİREÇLENMESİ TANISI NASIL KONULUR?

Ayak bileğinde kireçlenme belirtileri olan hastalarda hikaye ve fizik muayene sonrası tanının doğrulanması, ayak bileği kireçlenme tanısı için ayak bileğinin röntgenleri çekilir. Çekilen röntgen grafilerinde kireçlenmenin hafif olduğu erken donemde normale yakın röntgen görüntüleri elde edilir. İleri düzeyde kireçlenme olduğu zaman röntgenlerde ise;

 

• Eklem aralığında daralma
• Osteofit adı verilen küçük kemiksel çıkıntılar
• Eklem yapısının bozulduğu şekil bozuklukları

Fizik muayene, röntgen ve kan tahlilleri ile ayak bileğindeki kireçlenme tanısını koymak ve tedavi etmek için yeterlidir. Ancak bazı durumlarda komşu kemiklerin, çevre yumuşak dokuların ve tendonların durumunu değerlendirmek için MRG ve bilgisayarlı tomografi çekilmesi gereklidir.

AYAK BİLEĞİ KİREÇLENMESİ TEDAVİSİ NELERDİR?

Ayak bileği kireçlenmesinde hastanın şikâyetlerini azaltmak ve ağrıda rahatlama sağlamak için ameliyat dışı tedavi yöntemleri uygulamakta başlanabilir.  Bu tedaviden sonuç alınamadığı durumlarda ameliyat ile durumu düzeltmek gerekir.

KONSERVATİF TEDAVİ

Ağrıyı ve ödemi azaltmak için , anti-inflamatuar ilaç kullanılmasını gerektirebilir. Bunun ile birlikte aktiviteyi azaltmak veya uzun süre ayakta durmayı ve yürümeyi gerektiren faaliyetleri azaltmak gerekir. Glukozamin ve kondroitin sülfat gibi kondral takviyeler günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu ilaçların, tüm eklemlerde kireçlenme ağrısını azaltmada etkili olduğu söylenmektedir.

Fizik tedavi ve rehabilitasyon ayak bileği eklemi kireçlenmesinin tedavisinde önemli  bir rol oynamaktadır. Fizyoterapist eşliğinden eklem esnekliği, denge ve kas gücü geliştirme egzersizleri yapılır. Tabanlıklar ve ayak bileğindeki hareketi azaltan korseler ağrıyı azaltmada da faydalı olabilir.

Kortizon enjeksiyonu: Ayak bileği kireçlenmesinde kortizon tedavisi, ayak bileğindeki ağrı ve iltihabı azaltmak için sıklıkla kullanılan bir yöntemdir. Kortizon enjeksiyonları, ayak bileği kireçlenmesine bağlı semptomların kontrol altında tutulmasına yardımcı olmak amacıyla özellikle ağrının şiddetli olduğu durumlarda uygulanır.

PRP enjeksiyonu: Ayak bileği kireçlenmesinde PRP (Platelet Rich Plasma, Platelet Zengin Plazma) tedavisi, son yıllarda popülerlik kazanmış bir biyolojik tedavi yöntemidir. Bu tedavi, vücudun kendi kendini iyileştirme yeteneğinden faydalanarak eklem ağrılarını ve eklemdeki dejeneratif değişiklikleri iyileştirmeyi hedefler.

Kök hücre uygulamaları: Ayak bileği kireçlenmesi (osteoartrit) için kök hücre enjeksiyonu, yenilikçi bir tedavi yaklaşımı olup, diz eklemindeki dejeneratif değişiklikleri onarmayı ve doku iyileşmesini teşvik etmeyi hedefler. Bu yöntem, kıkırdak hasarı gibi problemlerin tedavisinde umut verici bir seçenek olarak değerlendirilmektedir.

Hyaluronik Asit uygulamaları: Hyaluronik asit her ne kadar biyolojik ajan olmasa da, ayak bileği eklem içine uygulamakla tedavi sürecinde faydalı olmaktadırlar. Etkisini, eklemde kemik ve kıkırdak yüzeyler arasında kayganlık sağlayarak sürtünmeye bağlı aşınmayı azaltarak gösterirler. Ödemi ve ağrıyı azaltırlar.

CERRAHİ TEDAVİ

Ayak bileği kireçlenmesinde ameliyat dışı tedavi yöntemlerine rağmen hastanın şikayetleri devam ediyorsa ameliyat tedavisi gündeme gelmektedir. Cerrahi tedaviler arasında artroskopik ayak bilek ameliyatı, ayak bileği dondurma ameliyatı ve eklemin yapay ayak bileği ile değiştirildiği ayak bilek protez ameliyatları uygulanan tedavi seçenekleridir.

Ayak bilek artroskopisi;

Ayak bileğinde kireçlenme meydana geldiğinde, gevşek ve ayrılmış kıkırdak ve kemik parçaları ayak bileği ekleminin içinde serbest olarak dolaşır. Bu parçalar eklemi tahriş ederek ağrı ve şişliklere neden olarak rahatsızlık verir. Eklemde takılma ve kilitlenmeye sebep olarak ağrı , hareket kısıtlılığı ve aksamaya sebep olabilir.  Ayak bileği hareket ettiğinde ayak bileği eklemi çevresindeki yumuşak dokulara sürtünerek tekrarlayan ağrıya ve şişmeye neden olabilir.

 Ayak bilek artroskopisi ile ayak bileği eklemine iki küçük kesilerden girilerek eklem içi görüntülenir ve kullanılan özel aletler ile eklemde rahatsızlığa sebep olan serbest kıkırdak parçaları, osteofitler ve aşırı kalınlaşan eklem zarı tıraşlanarak temizlenir. 

Ayak bileği dondurma(Arthrodez) ameliyatı; 

Ayak bileği eklemi kireçlenmeye bağlı yürümeyi zorlaştıracak kadar ağrılı hale geldiğinde, ayak bileği dondurma ameliyat önerilebilir. Bu ameliyatta ayak bileği eklemini oluşturan üç kemiğin (talus, tibia ve fibula) hasarlı eklem kıkırdakları tıraşlanarak temizlendikten sonra bu kemikler birbirlerine yaklaştırılarak birbirlerine kaynamaları sağlanır. Bundan sonra ayak bileği artık hareket edemez. Başarılı bir ayak bileği dondurma ameliyatı olan çoğu insan çok fazla sorun yaşamadan, aksama ve topallama olmadan yürüyebilir.

Ayak bileği dondurma ameliyatı özellikle genç ve aktif çalışanlar icin uygun bir seçenektir. Bu ameliyattan sonra hastanın iyilik hali ömür boyu sürebilir ve daha sonra herhangi bir sorun olmadıkça başka bir ameliyata gerek kalmaz.

Ayak bileği protez ameliyatı;

Ayak bileği protezi, eklemdeki hasarlı kemik ve kıkırdak kısımlarının çıkarıldığı ve protezler değiştirildiği bir tedavidir. Ayak bileği protez cerrahisi ile ayak bileği hareketinin korunması hedeflemektedir. Ancak ayak bileği protez ameliyatları, kalça veya diz protez ameliyatı kadar başarılı değildir. Son yıllaradki teknolojik gelişmeler ve implant dizaynlarındaki güncellemeler sayesinde başarılı sonuçlar elde edilmeye başlamıştır.