HALLUKS VALGUS NEDİR? 

Başparmak çıkıntısı olarak da bilinen halluks valgus, ayak başparmağının tabanındaki eklemde kemikli çıkıntı oluşmasına neden olan ayak deformitesidir. Ayak başparmağının diğer parmaklara doğru eğilmesi ile ayağın tabana yakın iç kısmında bir çıkıntı oluşur. Bu duruma başparmak çıkıntısı yani halluks valgus denilmektedir.

HALLUKS VALGUS (BAŞPARMAK ÇIKINTISI) NEDEN OLUR?

Genel olarak genetik geçişli olan bu hastalık kadınlarda daha sık görülmektedir. Yani annesinde ya da anneannesinde olanlarda başparmak çıkıntısı oluşma riski daha yüksek olmaktadır.  Halluks valgus en sık görülen ayak şekil bozukluğunu oluşturur. Bunun dışında bu hastalık düz taban olanlarda daha fazla görülürken; genetik alt yapısı uygun olup, çok yüksek topuklu ve önü dar ayakkabı giyenlerde daha sık ortaya çıkmaktadır. Ayrıca uzun süre ayakta durmak da halluks valgusu etkileyen faktörler arasında yer almaktadır.  

HALLUKS VALGUS (BAŞPARMAK ÇIKINTISI) BELİRTİLERİ NELERDİR?

Hastalar tarafından en çok dile getirilen belirti ayak başparmağının kök kısmındaki çıkıntının ayakkabıya sürtünmesi ve ona bağlı olarak ortaya çıkan ağrı ve şişliktir. Sürtme sonucunda şişlik artar, şişlik arttıkça daha çok sürtünme olur.

Şişliğin artması ve parmağın eğilmesi ile beraber hastanın şikayetleri de artış gösterir. Şişliğe bağlı olarak ağrı ve orada “bunyon” denilen kemiğin üzerinde büyük bir şişlik  oluşur. Diğer taraftan parmağın eğilmesi ile beraber ayağın mekaniği de bozulmaya başlar. Başparmağın altında oluşması gereken nasır, başparmak havaya kalktığı için ikinci ve üçüncü parmağın altında oluşur. Yük taşıma şekli değişen ve mekaniği bozulan ayak nedeniyle, ayak eğildikçe yük merkezi ortaya doğru kaymaya ve yürüme sırasında ayak ortasında da ağrı oluşmaya başlar.

Başlangıçta hastalık çok ileri seviyeye gelmeden sadece ayak başparmağının kenarının sürtmesi ile oluşan ağrı, hastalık ilerledikçe ayağın ortasında da hissedilmeye başlanır. Hastalığın daha ileri aşamalarında ise ayak başparmağı ikinci parmağın altına girer. Ayrıca ikinci parmağın üst kısmı ayakkabıya sürtüp nasır oluşturur. Bu sürtünme çok fazla olursa yaraya o da çok sık görülmemekle birlikte iltihaplanmaya neden olabilir.

• Ayakkabı giyerken ayak başparmağının yanındaki şişlik üzerinde ağrı ve tahriş
• Uygun veya rahat ayakkabı bulamama
• Büyük ayak parmağının ikinci parmağa doğru eğilmesi
• Diğer dört parmağın deformitesi

HALLUKS VALGUS (BAŞPARMAK ÇIKINTISI) NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Fizik muayenede başparmağın diğer parmaklar üzerine eğilmesi, hatta diğer parmakları itmekle kalmayıp altına girmesi ve  bunyon denilen kemik çıkıntısının oluşması tanı koymaya yardımcı olmaktadır. Hastaya çekilecek ayak 3 yönlü grafisi incelenmelidir. Ayak grafilerinde gerekli olan açı ölçümleri yapılıp, bu açılara göre uygulanacak tedaviler şekillendirilir.  Genellikle halluks valgus deformite açısına göre 3 ayrılır. Halluks valgus açısı 20 dereceden az ise hafif, 20-40 derece arası ise orta, 40 derece üzeri ise ağır halluks valgus olarak adlandırılır.

HALLUKS VALGUS (BAŞPARMAK ÇIKINTISI) NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Halluks valgusun tedavisi, deformitenin boyutuna, ağrı ve rahatsızlık düzeyine bağlı olarak değişir. Hafif olgular, hedefe yönelik egzersizler, ev egzersizleri, fizyoterapi ile özel ayakkabılar veya geceleri giyilen  atel ile düzeltilebilir. Daha ciddi vakalarda ise cerrahi uygulanması gerekmektedir.

KONSERVATİF TEDAVİ

Üç evresi bulunan bu hastalığın birinci evresi erken evre olmaktadır. Erken evrede hastada sadece bir görüntü bozukluğu ise ve ağrı yok ise  Bu sebeple sadece görüntü bozukluğuna yönelik tedavi uygulanabilir.

Yaşam tarzı değişiklikleri: Hastanın dar ayakkabı giymemesi, alçak topuklu ayakkabı tercih etmesi, işe gidip gelirken spor ayakkabı kullanıp,  bu ayakkabıyı iş yerinde topukluyla değiştirmesi önerilir.

Egzersiz: Başparmağa yönelik egzersizler yapılması tavsiye edilir. Bu egzersizler başparmağın şekil bozukluğunun ters tarafına çekilerek yapıldığı egzersizlerdir. Hastada genetik olarak halluks valgus hastalığı varsa, bu hastaların gidişatı da aynı yönde olur. Yapılan egzersiz ile durumun daha kötü olmaması sağlanır.

Silikon Aparatlar: Hafif derecede olan başparmak çıkıntısı için parmak arası silikon makaralar kullanılabilmektedir. Bu yöntem de egzersize benzer şekilde başparmağı şekil bozukluğunun tersine doğru tutmaya çalışmaktadır.

Ortez: Akşamları evde başparmağı ters yöne zorlayan ortezler kullanılabilmektedir. Bu ortezler gün içinde ters yöne durmaktan yorulmuş olan başparmağın şeklinin eskisi gibi durmasını sağlayarak, ayağı dinlendirip ağrıyı azaltmaktadır.

CERRAHİ TEDAVİ

Cerrahi olmayan tedavilerin başarısız olduğu durumlarda ve hasta için yürümek aşırı derecede ağrılı hale geldiğinde hastalar için ameliyat seçeneği ortaya çıkar. Halluks valgus ameliyatı, semptomları yönetmek ve ayak yapısını düzeltmek amacıyla gerektiğinde düşünülen bir cerrahi seçenektir. Bu ameliyat, başparmağın eğriliğini ve ayak eklemindeki deformasyonu düzeltmeyi hedefler. Ameliyat, hastanın durumuna ve semptomların ciddiyetine göre farklı teknikler kullanılarak gerçekleştirilebilir.

Hastaya ve beklentiye göre farklı teknikler kullanılır;

• Kemik Kesme (Osteotomi) ve Düzeltme:Bu yöntemde, ayak kemikleri uygun bir şekilde kesilir ve yeniden düzenlenir. Bu, başparmağın düzgün hizada durmasını sağlamak için yapılır. Başparmak kemikleri düzeltilir ve uygun pozisyonda tutmak için metal plaklar, vida veya diğer sabitleme materyalleri kullanılabilir. Kemik kesme metatars kemiğinin proksimal veya diyafiz ve distalinden yapılabilir.
• Tendon Transferi:Bu yöntemde, ayak tendonları (kasların kemiklere bağlandığı bölge) değiştirilir veya yeniden konumlandırılır. Bu, başparmağın düzgün pozisyonda kalmasını sağlamak için kullanılır.
• Artrodez (Eklem Sabitleme):Çok ileri halluks valgus deformitesi ve kireçlenmesi olan vakalarda eklemin dondurulması ve sabitlenmesi amacıyla kullanılır. Bu, ayak eklemindeki hareketi sınırlayarak deformasyonun düzeltilmesine yardımcı olabilir.