FEMUR BAŞI AVASKÜLER NEKROZ

Femur başı avasküler nekrozu, 20-40 yaş arası genç erişkinlerde çok ciddi bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Çoğunlukla aktif ve üretken çağdaki bireylerde ortaya çıkan bu hastalık kişinin yaşamını olumsuz etkilemenin yanında, topluma da ağır bir  yük getirmektedir. Bu nedenle, hastalığın erken dönemlerinde yapılacak girişimler ile kalça ekleminin korunması büyük önem taşımaktadır. Femur başında çökme meydana gelmeden önce yapılacak ilaç ve kalça koruyucu cerrahi tedavilerin başarısı % 60-80 arasında değişmektedir.

FEMUR BAŞI AVASKÜLER NEKROZUNUN NEDENLERİ

Femur başı osteonekrozu, çeşitli risk faktörleri ile ilişkilendirilmiştir. Bunlar içinde kortizon kullanımı, alkolizm ve otoimmün hastalıklar birinci sırayı alır. Ayrıca, kırık/çıkıklar, hamilelik, talasemi, myeloproliferatif hastalıklar, radyoterapi, kemoterapi, organ nakli, trombofili, sigara kullanımı osteonekroz için risk faktörüdür. Genetik bir yatkınlık olabilir. Olguların % 10-20’lik bir kısmında hiç bir risk faktörü bulunamaz. 

FEMUR BAŞI AVASKÜLER NEKROZUNUN TANISI VE EVRELERİ

Femur başı osteonekrozu giderek şiddetlenen evrelerden geçer. Hastalık ilk olarak derin bir kasık ağrısı ile  başlar, ağrı giderek şiddetlenir. Giderek ağrı artar, bazen takılma gibi mekanik yakınmalar ortaya çıkar.  Son evrede artık kısalık,  kontraktür  gibi artroz ve çökmeye ait bulgular kendini gösterir.Tanıda en çok kullanılan yöntemler direkt grafiler ve manyetik rezonans görüntüleme kullanılır. Bir çok sınıflama kullanılır.

Evre 1: Direkt grafiler normaldir, MRG’de avasküler nekroz vardır

Evre 2: Direkt grafilerde de skleroz ve kistler vardır

Evre 3: Nekrotik alanda subkondral kırık oluşur, hilal işareti vardır.

Evre 4: Femur başında çökme ve artroz

Kalça ekleminde yapılan koruyucu cerrahilerin amacı, femur başında çökme olmadan önce hastalığın ilerlemesini durdurmaktır. Çeşitli çalışmalarda, tanı konduktan sonra olguların % 38-100’ünde hastalıkta ilerleme saptanmıştır.

FEMUR BAŞI AVASKÜLER NEKROZUNDA CERRAHİ DIŞI TEDAVİ NELERDİR?

İlaç Tedavisi: Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) ağrıyı azaltmak ve inflamasyonu kontrol altına almak için uygulanabilir. Ayrıca kemik destekleyici tedaviler, kan dolaşımını destekleyen ilaçlar ve kan sulandırıcı ilaçlar uygulanabilmektedir.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon: Kalça eklemdeki hareket aralığının korunmasına veya iyileştirilmesine yardımcı olabilecek egzersizler uygulanabilir. Bu egzersizler ile kalça eklemi kaslarınıu güçlendirmek için uygulanmaktadır.

Kemik Destekleyici Tedaviler: Avasküler nekrozun ilerlemesini durdurmak için kemikteki basıncı azaltıcı veya kemik büyümesini teşvik edici kanedyen baston önerilebilir. Hiperbarik Oksijen Tedavisi ve Ekstra-Korporeal Şok Dalga Tedavisi ile nekroze kemik doku iyileşmesi sağlanır ve çökme engellenebilmektedir.

Avasküler nekrozun ilerlemesi durumunda veya semptomların kontrol altına alınamadığı durumlarda cerrahi müdahaleler gerekebilir.

FEMUR BAŞI AVASKÜLER NEKROZUNDA CERRAHİ TEDAVİ SEÇENEKLERİ NELERDİR?

Kore dekompresyonu ve Kök hücre: Ameliyat sırasında, cerrah etkilenen kemik bölgesine erişmek için küçük bir kesi yapar. Daha sonra, avasküler nekroz bölgesindeki basıncı azaltmak ve kan akışını artırmak için etkilenen kemik dokusunun içine bir delik açar. Bu, hastalıklı alana ulaşmak ve yeni kemiğin oluşmasına yardımcı olmak için kılcal damarlara kanallar açar. Bu işlem, kemik içindeki basıncı azaltarak nekrotik (ölü) dokunun iyileşmesi için kemik iliğinden alınan kök hücre uygulanır.

Kemik Greft Uygulaması: Çökme öncesi femur başında nekroz olan bölgenin dekompresyonu sırasında kemik içine greft (doku transferi) uygulanabilir. Bu kemik grefti damarlı veya damarsız olabilir. Hedef kemik iyileşmesini desteklenmek ve ameliyatın başarısını yükseltmektir.

Kemik Osteotomi: Femur üst ucuna yapılan osteotomiler ile, nekrotik bölgenin yük taşıyan bölgeden uzaklaştırılması prensibine dayanır. İki şekilde uygulanabilir: trans-trokanterik rotasyonel osteotomi ve intertrokanterik osteotomi. Doğru hastaları seçmek bu tedavide çok önemlidir. Hastalığın ilk aşamalarında, osteotomi ağırlığın yeniden dağıtılması ve femur başının bozulup deforme olmasının engellemekte kullanılmaktadır.

Kalça Eklem Protez Cerrahisi: Kalça ekleminde çökme ve artroz mevcut olduğunda hasar meydana gelen eklem yapay bir eklemle değiştirilebilir.Ayrıca diğer tedavilerin başarısız olduğu vakalarda uygulanır. Kalça protezi; ağrının hafifletilmesinde ve eklem hareketliliğin yeniden sağlanmasında kullanılabilir. Kalça protezi iyileşmesi mümkün olmayan ve tamamen harap olmuş nekroz vakalarında uygulanır.