KALÇA EKLEMİ DİSPLAZİSİ NE DEMEKTİR?
Normal kalça ekleminde uyluk kemiğinin (femur) başı, leğen kemiğindeki yuva (asetabulum) tarafından tam örtülür. Kalça eklemi; leğen kemiğinde bir yuva (asetabulum) ve bunun içinde yerleşmiş uyluk kemiği (femur) başından oluşur. Eklemi oluşturan kemiklerin üzeri kıkırdak ile kaplıdır. Yuva (asetabulum) sığ ise, yetersiz, eksik örtülme söz konusudur. Uyluk kemiğinin başı yuva tarafından tam örtülmez ise, kalça eklemine binen yük dengesi değişir ve yük dağılımı dar bir alana yoğunlaşırsa, o bölgede kireçlenmeye (artroz) yol açar(Şekil 1).

Şekil 1 : Normal (sol) ve displastik (sağ) kalça eklemi.

Kalça displazisi asetabulumun sığ olması genellikle çocukluk çağında yetersiz tedavi edilen kalça çıkığına bağlı olabilir. Ayrıca ailesel hikayesi olan kalça displazi vakalarında da risk yüksektir.

KALÇA EKLEMİ DİSPLAZİ ŞİKAYETLERİ NELERDİR?
Kalça displazisi olan hastaların çoğu kalçalarında bir problem olduğunun farkına varmadan 40’lı yaşlara dek gelebilirler. Displazi kalça ekleminde kireçlenme yapmaya başladığında veya labrum yırtığı olduğunda hastada zamanla giderek artan uyluk ağrısı, topallama veya eklemden takılma sesi gelme gibi şikayetler olmaya başlar. Şikayetler displazinin yol açtığı ikincil sorunlara bağlı ortaya çıkar. Ağrının başlamış olması tek noktaya aşırı yük binmesine bağlı olarak kıkırdak aşınmasının ortaya çıktığının göstergesidir. Erken dönemde başlayan kalça şikayetleri ciddiye alınmazsa eklemin tamamını ilgilendiren kalça kireçlenmesi oluşur.

KALÇA EKLEMİ DİSPLAZİSİ TEŞHİS NASIL KONUR?
Kalça eklemi displazisinde öncelikle hastanın şikayetleri dikkate alınır. Şikayetleri değerlendirirken mutlaka bel sorunları dikkate alınmalıdır. Şikayet değerlendirme sonrası kalça X ray, kalça bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme(MRG) tetkikleri gerekebilir. Kalça X ray incelemeleri ile tanı konması mümkündür, ancak daha sonraki tedavinizi planlamak açısından BT ya da MRG gerekebilir. Kalça ekleminde asetabulum sığ olması, eklem kıkırdak hasarı ve labrum yırtığı açısından değerlendirilmelidir. Kalça ekleminde ileri düzey kireçlenme yok ise hastanın şikayetlerini giderebilmek için kalça eklemini koruyucu cerrahiler uygulanabilir. Kalça ekleminde ileri derecede aşınma ve eskime varsa, tedavi eklemi değiştirerek total kalça protez uygulanmasıdır.

KALÇA DİSPLAZİSİ OLAN HASTALAR NE ZAMAN TEDAVİ EDİLMELİDİR?
Kalçasında ağrı, aksama ve hareket zorluğu ile başvuran ve kalça eklemi displazi saptanan hastalarda, erken cerrahi tedavi önemlidir. Kalça eklemindeki aşınma miktarı ne kadar az ise, kalça koruyucu cerrahilerin başarısı o kadar yüksektir. Aşınma ilerleyip yaygın hale geldikten sonra kalça koruyucu cerrahiler başarısızdır ve kalça protezi uygulanması gerekir.

KALÇA EKLEMİ KORUYUCU AMELİYATLAR NASIL YAPILIR?
Kalça displazisinde; kıkırdak yüzey ve labrum yapıları değişik derecelerde etkilenmiştir. Asetabulum sığ olduğunda asetabulumu derinleştirmek için kemik ameliyatları yapılabilir. Yuvayı yeni baştan oluşturmak ve derinleştirmek için yapılan kemik çatı ameliyatı olan Ganz osteotomisi en popüler olanıdır. Kemikler uygun yerlerinden kesilir, yönelimi ve açıları değiştirilir ve bu şekilde kaynama sağlanana kadar korumak için vida ile tespit yapılır(Şekil 2). Aynı seansta labrum yırtıkları tamir edilir ve kıkırdak hasarları onarılabilir.,

Şekil 2: Sağ kalça displazisi olan bir hastada Ganz ameliyatı ile kalçanın örtünmesi artırılmış.

KALÇA KORUYUCU AMELİYATLARI SONRASI DÖNEM NASILDIR?
Genellikle ameliyatın ertesi günü koltuk değneği veya yürüteç ile ayağa kalkılır ve 2-3 gün hastanede kalınır. Yaklaşık 8-12 hafta süreyle bacağınıza tam yük vermeden koltuk değneği ile yürümeniz gerekli olacaktır. Ameliyatın ertesinde fizik tedavi programınız başlar. İki-4 hafta sonrasında havuz içi egzersizler başlanabilir.

KALÇA KORUYUCU CERRAHİLERİN BAŞARI ORANI NASILDIR?
Kalça ekleminde erken dönem aşınma olan hastalarda başarı şansı %85-90 arasındadır. İleri derce Kireçlenme olması başarı şansını düşürmektedir. Yine yapılan çalışmalar göstermiştir ki, bu ameliyatın en önemli amacı, protez ameliyatını daha geç yaşlara ötelemek ve ağrısız bir hayata tekrar kavuşmanızı sağlamaktır.