KALÇA EKLEMİ ANATOMİSİ

Kalça eklemi, leğen kemiğindeki (pelvis) çukur yapı olan asetabulum ve uyluk kemiğinin (femur) üst ucundaki küre şeklindeki femoral baş tarafından oluşturulur. Bu iki yapı, eklem yüzeylerini kaplayan kıkırdak sayesinde pürüzsüz ve düşük sürtünmeli bir hareket yüzeyi sunar. Kalça eklemi, bu yapıların uyumlu hareketi sayesinde geniş bir hareket açıklığına sahiptir ve günlük yaşam aktivitelerinden yoğun spor performanslarına kadar birçok hareketi destekler.

Asetabulumun çevresinde, labrum adı verilen güçlü ve esnek bir fibrokartilaj yapı bulunur. Labrum, eklem yüzeylerinin sabit kalmasına yardımcı olarak kalça eklemi için bir conta görevi görür. Ayrıca eklem sıvısının korunmasını sağlar ve kalça ekleminin stabilitesine katkıda bulunur.

KALÇA SIKIŞMA SENDROMU NEDİR?

Kalça sıkışma sendromu; (Femoroasetabular impingement (FAI)) olarak da bilinmektedir.

Kalça sıkışma sendromu; kalça eklemini oluşturan kemiklerin anormal teması nedeniyle meydana gelir ve erken dönemde tedavi edilmediğinde eklemde ciddi hasarlara yol açabilir.

Kalça sıkışma sendromu, özellikle aktif bireylerde ve sporcularda sık görülen, zamanla kalça ekleminde ağrı ve hareket kısıtlılığına yol açabilen önemli bir sağlık problemidir.

Kalça sıkışma sendromu (Femoroasetabular İmpingement – FAI), femur boynunda, asetabulum kenarında veya her iki bölgede birden oluşan kemik çıkıntıları nedeniyle ortaya çıkar. Bu kemik çıkıntıları, eklem yüzeyleri arasındaki doğal teması bozar ve femoral başın asetabulum içinde serbest ve pürüzsüz bir şekilde hareket etmesini engeller. Bu anormal temas, zamanla labrumda yırtıklara ve eklem kıkırdağında aşınmalara yol açabilir. Eğer bu durum erken dönemde tedavi edilmezse, kalça ekleminde ilerleyici hasar ve kireçlenme (kalça kireçlenmesi) kaçınılmaz hale gelir.

KALÇA SIKIŞMA SENDROMUNUN ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

Kalça sıkışma sendromu, femur ve asetabulum arasındaki uyumsuz temasın neden olduğu bir durumdur ve genellikle üç farklı tipte sınıflandırılır: Pincer Tip, Cam Tip ve Kombine Tip. Bu sınıflandırma, kemik çıkıntılarının bulunduğu bölgeye ve eklem üzerindeki etkilerine göre yapılır.

1. Pincer Tip Sıkışma

Bu tip sıkışmada, kalça eklemi yuvasını oluşturan asetabulumun kenarında fazla kemik büyümesi görülür. Bu fazla kemik yapıları, femoral başın eklem yüzeyiyle uyumlu bir şekilde hareket etmesini engeller.

2. Cam Tip Sıkışma

Bu tip sıkışmada, kemik çıkıntıları femur başının hemen altındaki femur boynunda oluşur. Femoral başın küresel yapısı bozulur ve asetabulum içinde düzgün hareket edemez.

3. Kombine Tip Sıkışma

Bu tip, Pincer ve Cam tiplerinin bir arada görüldüğü durumdur. Hem asetabulum kenarında hem de femur boynunda anormal kemik çıkıntıları bulunur.

Bu üç tip kalça sıkışma sendromu, erken dönemde doğru tanı ve uygun tedavi yöntemleriyle kontrol altına alınabilir. Ancak tedavi edilmediği takdirde, eklemde kalıcı hasarlara ve uzun vadede kireçlenmeye yol açabilir.

KALÇA SIKIŞMA SENDROMUNUN KİMLERDE SIK GÖRÜLÜR?

1-Aktif kişilerde ve futbol, dans, buz pateni, dövüş sporları yapan sporcularda daha sık görülmektedir. Sporcularda kalça sıkışma sendromunun daha sık belirti göstermesinin nedeni, bu bireylerin kalça eklemlerini aşırı ve tekrarlayan hareketlerle zorlamalar kalça eklemi üzerindeki baskıyı artırabilir ve var olan sıkışma durumunu belirgin hale getirebilir.
2-Bazı bireylerde kalça ekleminin yapısal anormalliklere genetik yatkınlığı olabilir. Aile öyküsünde kalça sıkışma sendromu veya kalça eklemi sorunları olan bireylerde bu durum daha sık görülebilir.
3-Erken yaşta yoğun spor aktivitelerine başlamak.

4-Geçirilmiş kalça yaralanmaları veya kırıkları.

5-Kalça eklem gelişim bozuklukları (Kalça Displazisi).

KALÇA SIKIŞMA SENDROMU BELİRTİLERİ NELERDİR?

Kalça sıkışma sendromu hastaların günlük yaşam aktivitelerini etkileyebilecek çeşitli belirtilerle kendini gösterir. Belirtilerin şiddeti ve sıklığı, kişinin yaşam tarzına, aktivite düzeyine ve sıkışmanın türüne bağlı olarak değişebilir.

1. Ağrı:

• Ağrı genellikle kasık bölgesinde hissedilir.Kasığın yan tarafında veya kalça ekleminin arka tarafında da ağrı oluşabilir.

2. Takılma Hissi:

• Hastalar kalça ekleminin ön tarafında ya da kasık bölgesinde bir takılma veya sıkışma hissi tarif eder.

3. Hareket Kısıtlılığı:

• Kalça ekleminin hareket açıklığı azalır.
• Özellikle ayakkabı veya çorap giyerken, eğilirken ya da alçak bir sandalyeden kalkarken zorlanma olabilir.

4. Mekanik Sorunlar:

• Kalçada klik, çıtırtı veya tıkırtı şeklinde sesler duyulabilir.
• Bazı hastalar kalça ekleminde stabilite kaybı hissedebilir.

KALÇA SIKIŞMA SENDROMUNUN TANISI NASIL KONULUR?

Kalça sıkışma sendromunun tanı süreci, hastanın öyküsünün dikkatlice dinlenmesi, fizik muayene ve görüntüleme yöntemlerinin değerlendirilmesiyle konur. Görüntüleme yöntemleri arasında kalça röntgen, kalça BT ve kalça MRI tetkiki yapılmaktadır.

KALÇA SIKIŞMA SENDROMUNUN TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Kalça sıkışma sendromunun tedavisi, hastanın semptomlarına, günlük yaşam aktivitelerine etkisine ve eklemdeki yapısal bozukluğun derecesine bağlı olarak planlanır. Tedavi süreci, ameliyat dışı yöntemlerle başlar ve gerekli durumlarda cerrahi müdahale ile devam eder.

KALÇA SIKIŞMA SENDROMU AMELİYATSIZ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Kalça sıkışma sendromunun tedavisinde ilk adım, hastanın yaşam tarzını ve aktivitelerini düzenlemekle başlar:

• Aktivite Düzenlemesi: Ağrıya neden olan aktivitelerden kaçınılır ve kalça eklemini aşırı zorlayan hareketler sınırlandırılır.
• Fizyoterapi: Kalça ekleminin hareket açıklığı artırılarak, eklemi çevreleyen kas grupları güçlendirilir. Özellikle:
• Ağrı Yönetimi: Gerekli durumlarda ağrı kesiciler ve anti-enflamatuar ilaçlar kullanılabilir.Bu yöntemler, erken evredeki vakalarda semptomların hafiflemesine ve hastanın yaşam kalitesinin artmasına yardımcı olabilir.

KALÇA SIKIŞMA SENDROMU AMELİYATI NASIL YAPILIR?

Ameliyat dışı yöntemlerle yeterli iyileşme sağlanamazsa ve hastanın ağrıları devam eder, hareket kısıtlılığı günlük yaşamı olumsuz etkiler ya da sporcuların performansını ciddi şekilde düşürürse cerrahi tedavi uygulanır.

Çoğu kalça sıkışma sendromu vakası, kapalı (artroskopik) cerrahi yöntemle tedavi edilir.

Artroskopik Cerrahi: Kalça artroskopisi, diğer eklem artroskopilerinden daha farklı cihazlar ve teknikler gerektirir. Kalça eklemi doğal olarak dar bir yapıya sahiptir. Bu nedenle eklemin içine ulaşmak ve görüş sağlamak için özel bir ameliyat masası kullanılarak eklem aralığı açılır. Ameliyat sırasında genellikle 3-4 adet, yaklaşık 1,5 cm’lik kesiler yapılır. Artroskopik kalça cerrahisi, daha az invaziv bir yöntem olması nedeniyle iyileşme sürecini hızlandırır ve komplikasyon riskini azaltır.