ARKA ÇAPRAZ YARALANMASI VE TEDAVİSİ

Arka Çapraz Bağ Anatomisi ve Görevi

Arka çapraz bağ (AÇB), diz eklemi içinde yer alan ve dizin stabilitesini destekleten bağdır. Femur (uyluk kemiği) ile tibia (kaval kemiği) arasındaki bağlantıyı sağlar. AÇB’ın fonksiyonu, ön çapraz bağın tersine kaval kemiğinin uyluk kemiğinden daha arkaya doğru kaymasını engellemektir. Arka çapraz bağ dizin en güçlü bağı olduğu için % 3 oranında nadiren yaralanır.

Arka Çapraz Bağ Nasıl Yaralanır?
Arka çapraz bağ yaralanmasına güçlü bir travma ile oluşur. Arka çapraz bağ yaralanması, genellikle spor yaralanmaları veya dizin kıvrık pozisyonda sert bir darbe alması ile oluşur. Spor yaralanması diz kıvrık pozisyonda sporcunun diz üzerine düşmesi ile oluşur. Ciddi travmalar arasında araç içinde otururken dizin araç ön konsoluna çarpması ile oluşur.AÇB sıklıkla başka dokularla birlikte yaralanır. Tek başına nadiren yaralanır.

Arka Çapraz Bağ Yaralanması Belirtileri Nelerdir?

• Dizde ağrı ve şişlik: Arka çapraz bağ zedelenmesi, dizin arkasında ağrıya  ve ciddi şişliğe neden olabilir.
• Dizde boşluk ve dengesizlik hissi: Arka çapraz bağın zedelenmesi, dizin sağlamlılığını etkileyebilir. Bu nedenle, bazı hastalar yaralanmanın ardından dizlerinde boşalma ve dengesizlik hissi yaşayabilirler.
• Dizde hareket kısıtlılığı: Arka çapraz bağ zedelenmesi olan hastalar genellikle dizlerindeki hareketlerde kısıtlılık yaşarlar. Özellikle diz kıvırmakta zorluk görülür.

Arka Çapraz Bağ Yırtığı Nasıl Tespit Edilir?

Hastanın ayrıntılı hikayesi ve travmanın oluş mekanizması arka çapraz bağ yırtığından şüphelendirebilir. Daha sonra ayrıntılı bir fizik muayenede diz arka çekmece testine bakılmalıdır. Tibia kemiğinin olağan dışında arkaya doğru yer değiştirdiğinin görülmesi testin pozitif, AÇB yaralanması olduğunu düşündürür. AÇB yaralanması ile birlikte diz dış yan bağ komplekside yaralanabilir. Muayenede mıutlaka akılda tutulmalıdır. Muayene sonrası diz grafileri, MRG ve Bilgisayarlı Tomografi gibi tetkikler ile arka çapraz bağ yaralanması teşhisi Özellikle MR görüntüleme akut yani yeni yaralanmayı ortaya koymaktadır. Gecikmiş vakalarda arka çapraz bağ yırtıklarını ortaya koymak için stres röntgeni gerekebilir. Erken teşhis ve uygun tedavi, iyileşme sürecini hızlandırabilir ve dizin eski fonksiyonlarını geri kazanmasına yardımcı olabilir.

Arka Çapraz Bağ Tedavisi Nasıl Yapılmaktadır?

Tedavi, arka çapraz bağdaki hasarın derecesine ve dizde ek başka yaralanmanın olup olmamasına bağlı olarak değişir. AÇB yaralanmasında tedavi konservatif veya ameliyat ile olabilmektedir.

Ameliyatsız yani konservatif tedavi;

Genel olarak, birçok tam olmayan arka çapraz bağ yaralanması zamanla iyileşir. Arka çapraz bağ yaralanmaları, erken teşhis edilip ve uygun dizlik kullanımı da zamanında başlanırsa arka çapraz bağ düzgün bir şekilde iyileşebilir. Tam olmayan kopmalarda veya şikayate yolmayan tek başına AÇB yaralanmalarında uygulanabilir.

Konservatif tedavide özel dizlik kullanımı ve kaslar güçlendiren fizik tedavi uygulanması çok önemlidir.

• Uygun dizlik kullanımı: Özel bir dizlik diz eklemini uygun pozisyonda bağın iyileşmesini olanak verir.
• Fizik Tedavi: Kuadriseps kasının güçlendirilmesine hedeflenen rehabilitasyon programına hemen başlanmalı.

Arka Çapraz Bağı Ameliyatı Hangi Hastalara Yapılmaktadır?

Arka çapraz bağ yırtıklarının tedavisi, genellikle ameliyatla müdahale gerektirir. Ameliyatla bağ onarılır veya yeniden yapılandırılır.

• Sağlam dize göre hasarlı dizin arkaya 10 mm fazla kayması
• AÇB tam kopma veya kemikte kopma kırığı varsa
• AÇB ile birlikte posterolateral köşe yaralanması varsa

Arka Çapraz Bağ Ameliyatı Nasıl Yapılır?

AÇB ameliyatı artroskopik olarak yapılmaktadır. Diz çevresinden alınan hamstring tendonları kullanılabilir. Daha sonra dizde uyluk ve kaval kemiğine tüneller açılarak rekonstriksiyon yapılmaktadır. Ameliyat sırasında özel kılavuzlar ile açılan tünellerden tendonlar geçirilir.

Arka Çapraz Bağ Ameliyatı Sonrası İyileşme Süreci

Ameliyattan sonra hastanın 6-8 hafta kanedyen baston ve dizlik kullanması gerekir. Sonrasında yük verdirmeye geçirilir ve kontrollu olarak kanedyen baston bırakılır. Fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulanması elzemdir. 3. Aydan sonra günlük hayata dönüş sağlayanabilmektedir.