KALÇA EKLEMİ KİREÇLENMESİ NEDİR?

Kalça eklemini oluşturan femur başı ve asetabulumdaki kıkırdak yüzeylerin aşınarak, hasar görmesidir. Bu hasara bağlı kalça eklem kıkırdağının pürüzlü yüzeyi olmasına kalça kireçlenmesi veya aşınması denir. Kalça eklem kireçlenmesine koksartroz, kalça osteoartriti de denir. Kalça eklemi kireçlenmesi kasıkta ağrı ve hareket kısıtlılığına sebep olur. Genellikle ileri yaşlarda görülse de, genç yaşlarda travmaya maruz kalmış kişilerde de görülebilir.

KALÇA KİREÇLENMESİ KİMLERDE SIK GÖRÜLMEKTEDİR?

Kalça kireçlenmesiyle eğer genç yaşlarda bir travma söz konusu değilse, 55-60 yaşından sonra karşılaşılır. Özellikle Covid tedavisinde steroid kullanımı artmıştır. Astım, KOAH gibi hastalıkları olanlar ve düzenli steroid kullanması gereken kişilerde kalçaya giden kan akışı steroid kullanımına bağlı olarak kesintiye uğramıştır. Bunun sonucunda femur başı avasküler nekrozu yani femur başının belli bölgelerinin aşınması söz konusu olmuştur. Eğer avasküler nekroz erken dönemde fark edilirse ilaç tedavisi veya basit tıbbi müdahalelerle iyileşme sağlanırken, ileri dönem kireçlenmelerde tedavide cerrahiye başvurmak gerekebilmektedir. Kalça çıkığı ve kalça displazi olan hastalarda kalça kireçlenmesi sık görülmektedir. Ayrıca geçirilmiş kırık sonrası veya kalça sıkışma sendromuda kalça kireçlenme sık görülmektedir. Romatizmal hastalıklarda ve iltihaplara bağlı kalça ekleminde kireçlenme sık ortaya çıkar. Yaşlanma, ailesel faktörler, çocukluk çağı hastalıklar, kalçaya yönelik cerrahi işlemler, kalça kireçlenmesi için en önemli risk faktörleridir. Kalçada osteartrit bir kez başladı mı onu durdurmak ve geriye döndürmek çoğu kez mümkün değildir.

KALÇA KİREÇLENMESİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Kasık ağrısı: Kalça eklemi kireçlenmesinin en sık görülen belirtisi kasık ağrısıdır. Kasık ağrısı çoğu zaman uyluğun ön ve ortalarına kadar yayılır. Bazı hastalarda kalça eklem kireçlenmesinin ağrısı dize vurabilir. Ağrı yavaş gelişir ve zamanla kötüleşir. Zamanla, dinlenme veya gece de dahil olmak üzere hastaların kasık ağrısı daha sık ortaya çıkabilir. Özellikle topallama, tutukluk, kalça, kasık yada dize vuran ağrıdır. Erken dönemde uzun süre ayakta kalmakla, uzun yürüyüşlerle ve merdiven inme-çıkma sırasında ortaya çıkan ağrı zamanla her adımda ve kısa süreli ayakta kalmakla ortaya çıkmaya başlar. Hastalığı daha ileri safhalarında istirahat esnasında ve gece uyku sırasında da ağrılar ortaya çıkar. Ağrı kesici ilaçların etki süreleri kısalır. Hastalar evden dışarı çıkmak istemezler ve daha hareketsiz bir yaşam tercih etmek zorunda kalabilirler

Hareket Kısıtlılığı: Kalça eklemini oluşturan eklem kıkırdağı zamanla bozularak, eklemin normal işleyişinin bozulması sonucu hastaların hareket kabiliyeti azalır. Bir diğer hareket kısıtlılığının nedeni eklem kireçlenmesinin yol açtığı ağrıdır. Ağrıdan dolayı hastalar hareket etmek istemez.

Hastalar ayakkabı ve çorap giymekte zorlanırlar. Oturmakta zorlanırlar ve merdiven inip-çıkmak zorluk içermektedir.

Aksayarak Yürüme ve Topallama: Hastaların kalça ekleminde aşınmöa ve kireçlenmeye bağlı bacak boyunda kısalma ve kaslarda zayıflığa bağlı aksayarak yürüme görülmektedir. Hastalık ilerledikçe kalça deformasyona başlar. Topallama daha belirginleşir o taraf bacak kısalmış gibi hissedilir. Yürürken özellikle merdiven inip çıkmak iyice zorlaşır. Kalça kireçlenmesi çoğunlukla tek taraflıdır. Ancak bir taraftaki kalçanın bozulması, bir süre sonra diğer kalçayı da etkileyebilir.

Yürüme Mesafesinde Kısalma: Hastalar erken dönem kireçlenmede uzun mesafe yürürken, ilerleyen aşamalarda yürüme mesafesi çok kısalır.

KALÇA KİREÇLENMESİNDE TANI NASIL KONMAKTADIR?

Kalça kireçlenmesinde tanı genellikle kalça  röntgen grafisi gereklidir. Kalça ekleminin iki yönlü görüntüsü teşhis için önemlidir. Ancak bazen altta yatan bir hastalığı ortadan kaldırmak için kan tahlili, BT ve MR’dan faydalanılabilmektedir.

KALÇA KİREÇLENMESİNDE AMELİYAT DIŞI  NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Kalça eklem kireçlenmesindeki kıkırdak aşınmasının kesin çözümü mevcut değildir. Kalça kireçlenmesinde iki temel tedavi mevcuttur. Birinci tedavi yöntemi palyatif yani geçici kalça kireçlenme tedavisidir. İkinci yöntem küratif yani kalıcı kalça kireçlenme tedavisidir.

Kalça kireçlenmesinde erken evrelerde yani tamamen aşınma mevcut değilse palyatif kalça kireçlenme tedavisi uygulanmaktadır. Kalça kireçlenmesi 4 evreden oluşur. 1 başlangıç evresi, 2-3 orta düzey, 4 ise son evredir. İlk 3 evredeki  kalça kireçlenmesi PRP, kök hücre, ve sitokin vb. enjeksiyon ve konservatif tedavi gibi ameliyat dışı tedaviler yapılabilir. Evre 4 son evre hastalarda ise total kalça protez cerrahisi son çaredir.

Bu tedaviler;

• Aktivitelerin düzenlenmesi:Ağrıya sebep olan aktiviteleri azalmak geçici rahatlamak için önemlidir.
• Kilo vermek:Aşırı kilolu hastaların kalça eklemine gelen yükü azaltmak amacıyla kilo vermek hem ağrıları azaltır hem de eklem kireçlenmesinin ilerlemesini geciktirir.
• Fizik Tedavi:Kalça çevresi kaslarının güçlendirilmesi ile ekleme binen yük azaltılır, bunun ağrılarda azalama olur.Düzenli kalça kaslarının güçlendirilmesi eklem dejenerasyonunu yavaşlatabilmektedir. Sadece kalça eklemini korumak yeterli olmaz. Aynı zamanda bel ve dizi de koruyacak egzersizlere yönelmek gerekir.  Ayrıca vücuttaki kasları da güçlendirmek çok önemlidir. Dolayısıyla yüzme, aletli pilates gibi tüm bedeni çalıştıran, belli bir bölgeye ağırlık yüklemeyen ve kas güçlenmesini sağlayan sporlar yapılmalıdır.
• Ağrı Kesici İlaç kullanımı:Ağrının çok arttığı dönemlerde kısa süreli ağrı kesici ilaç kullanımı önerilebilir.
• Kalça Eklem İçi Enjeksiyonlar: Hastaların çoğu eklem içi enjeksiyonlardan fayda görürler.
• Kortizon İğnesi
• Hyaluronik asit enjeksiyonu.
• PRP tedavisi.
• Sitokin Tedavisi
• Eksozom tedavisi
• Yağ dokusu veya kemik iliğinden elde edilen kök hücre tedavisi.

 

KALÇA KİREÇLENMESİNDE UYGULANAN AMELİYATLAR HANGİLERİDİR?

Kalça eklem kireçlenmesi ileri seviyedeyse veya hastanın şikayetleri ameliyat dışı tedavi yöntemleri ile geçmiyorsa  ameliyat gerekebilir. Kalça kireçlenmesinin farklı ameliyat tedavileri mevcuttur.

Kalça artroskopisi: Kalça eklem kireçlenmesinin erken döneminde kireçlenmede kısmen faydalıdır. Erken dönemlerde kalça artroskopisi hastalığın gelişimini yavaşlatabilir. Artroskopi ile eklem içi loose body, kondral hasar var ise tedavi edilir, ayrıca sinovyal temizlikte uygulanabilir.

Osteotomi Cerrahisi: Kalça kireçlenmesi tedavisinde nadiren uygulanmaktadır.Amaç ekleme gelen yükün yönelimini değiştirmektir. Protez öncesi cerrahilerden biriside osteotomilerdir. Osteotomi uyluk kemiğinin başının veya boynunun kesilerek yeniden yönlendirilmesidir. Bu yöntemle kalça eklemine binen yükler yeniden düzenlenmekte ve/veya eklemin sağlam yüzeyleri yük taşıyan bölgelere getirilmektedir. Ancak osteotomiler son yıllarda oldukça nadir uygulanmaktadır. Uygun hastalarda yapılan osteotomilerin başarı oranı oldukça yüksektir.

Total kalça protezi: İleri evre kalça kireçlenmesi tedavisinde en etkili tedavi yöntemi total kalça protezi ameliyatıdır. Kalça protezi ameliyatı, kalça ekleminin hasarlı kısımlarının çıkarılarak, protez adı verilen yapay eklem parçaları ile değiştirilmesidir. Total kalça protez ameliyatı ile kalça ağrısı, eklem hareket kısıtlılığı, yürüme zorluğu gibi hasta şikayetlerinin giderilmesi ve hastanın aktif hayatına dönmesi amaçlanır.