AYAK BİLEĞİ KIRIĞI NEDİR?

Ayak bileği eklemi tibia ( kaval) kemiği, fibula kemiği ve talus kemiğinden oluşan bir eklemdir. Fibulanın son noktası ayak bileğinin dış çıkıntısıdır. (lateral malleol), kaval kemiğinin sonlanma noktası ayak bileğinin iç çıkıntısıdır ( medial malleol) Ayak bileği kırıkları malleolalden sadece bir tanesini içerdiğinde unimalleolal kırık, her iki malleolu içerdiğinde bimalleolal kırık olarak adlandırılır.

Ayak bileği kırığı, ayak bilek eklemindeki talus, tibia ve fibula kemiklerinden bir veya birkaçının kırılmasıdır. Ayak bilek kırıkları travma, düşme, burkulma,trafik kazası ve uygunsuz hareketler sonrası oluşur. Kemik erimesi olan hastalarda daha kolay ayak bileği kırığı ortaya çıkabilir.

AYAK BİLEĞİ KIRIĞI ŞİKAYETLERİ NELERDİR?

Ayak bileği kırılması sonucu hastalar şiddetli bir acı ve ağrı duyarlar. Burkulma sırasında bilekten gelen sesi hissederler. En yaygın belirtileri şiddetli ağrı, morarma, şişlik, ayağa basamamak ve dokunma hassasiyetidir. Ayak bileği kırılması, bilekte görülen ödem ve ağrı ile kendini belli eder. Lateral malleoldeki bazı basit kırıklarda hastalar kırılmasına rağmen zor da olsa üzerine basabilirler.  Bu şikayetler, bazı durumlarda doku ve bağ zedelenmeleri ile de karıştırılabilir. 

Ayak bileği kırığının diğer belirtileri şunlardır:

• Bilekte şekil bozukluğu
• Şiddetli ve ani gelişen bir ağrı
• Morarma
• Şişlik
• Üzerine basamama

AYAK BİLEK KIRIĞININ TANISI NASIL KONULUR?

Ayak bileği kırıklarının anlaşılması ve kesin tanı konulması için radyolojik görüntüleme teknikleri kullanılır. Tanının konulması için hangi tekniklerin tercih edildiği değişebilir ancak hemen her durumda fiziki muayene ve radyolojik görüntüleme teknikleri kullanılır. Ayak bileğini ve bacağı gösteren röntgen ilk istenen tetkiktir. Röntgen tetkikinde ayak bileğini içeren kemikler incelenir. Ayrıca eklemlerdeki hasarı göstermektedir. Kırık net ortaya konamadığında veya cerrahi planlamada bilgisayarlı tomografi istenir. Ayak bileği kırığının daha ayrıntılı incelenmesi gereken durumlarda BT kullanılır.Bazı durumlarda kemikteki hasarın tespiti yeterli olmayabilir ve bağ dokularını incelemek için MR kullanılması gerekebilir. MR, kemik ve eklemlerin durumu hakkında ayrıntılı bilgi sunduğu gibi kırılmanın çevre dokulara ne derece hasar verdiğini anlamak için de kullanılabilir

AYAK BİLEĞİ KIRIĞI KONSERVATİF TEDAVİ

Tüm kırıklarda kırığın tedavisinin planlanmasında kırığın ayrışma miktarı, eklem yüzeyine uzanıp uzanmaması, eşlik eden bağ problemlerinin var olup olmaması etkin olacaktır. Eklem içine uzanan bağ problemleriyle beraber olan ve çok parçalı deplase (ayrışmış) kırıklarda cerrahi tedavi yapılması uygun olacaktır.

Ayak bileği kırığı tedavisinde her zaman cerrahi seçenekler tercih edilmez. Bazı durumlarda, özellikle kırığın ayrışmadığı ve parçalanmanın olmadığı  durumlarda, ameliyatsız tedaviler uygulanabilir. Ameliyatsız tedaviler istirahat, buz uygulaması, fizik tedavi ve bazı ağrı kesicileri kullanmayı içerebilir.

Buz Uygulaması

Buz uygulaması ağrı yönetimi ve şişliğin azaltılmasında yardımcı olabilir. Direkt temas ettirilmeden kırık bölgesine ortalama 15 ila 20 dakika uygulanan buz, iyileşme sürecine katkıda bulunur.

Ağrı Kesiciler

Ayak bileği kırığı ağrısının hafifletilmesi için ameliyatsız tedavilerde ve ameliyat sonrasında doktor ağrı kesici ilaçlar reçete edebilir. Bunlar genellikle steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlardır.

İstirahat ve Alçı

Çoğu ayak bileği kırığı durumunda tedavinin bir parçası olarak istirahat ve ayak hareketlerinin kısıtlanması önerilir. İstirahat iyileşme sürecini hızlandırır ve yeniden yaralanmanın önüne geçer. Doktor bazı durumlarda hareketi tamamen kısıtlamak için atel veya alçı kullanabilir. Alçılama yöntemi ile takip edilen kırıklarda kırığın tipine göre 2-6 haftalık üstüne yük vermeme dönemi olabilir. Ameliyatlı kırıklarda ise bu süre yaklaşık 4 haftadır. Alçının çıkarılması ile beraber ayak bileği hareketinin başlanması ve düzenlenmesi için fizik tedavi ve rehabilitasyon programına başlanması uygun olacaktır.

Fizik Tedavi

Ameliyatsız tedavide ve ameliyat sonrasında çoğu durumda bir fizik tedavi programı gereklidir. Fizik tedavi, bir fizyoterapist eşliğinde yapılan bazı egzersizleri içerir. Egzersizler bölgenin eski fonksiyonlarını kazanmasına yardım eder.

AYAK BİLEĞİ KIRIĞINDA CERRAHİ TEDAVİ

Ayak bileği kırıkları eklem içi kırıklar olduğu için çoğu zaman tedavisi cerrahidir.Cerrahi tedavide hedef kırığın kaymasının düzeltilmesi ve sabitlenmesinden ibarettir. Çoğu ayak bilek kırılması ameliyatı, kırık eklem ve kemiğin sabitlenmesini amaçlar ve bunun için plak ve vidalar kullanır. Yine genellikle ameliyat sonrası süreçte fizik tedavi istirahat tavsiye edilir.

Kırılan ve ayrılmış olan kemikler cerrahi olarak yerleştirilir ve çoğunlukla özel metaller kullanılır. Bazı durumlarda kopan bağları tespit etmek için özel implantlar kullanılır. Böylece kemik ve eklemler beklenen iyileşmeyi sağlar. Aksi takdirde kemikler yanlış kaynayabilir,  hasar gören bağ dokuları ve yanlış iyileşen kemikler eklemde aşınma, ağrı ve hareket kısıtlılığı yapabilir.